اسکراب پزشکی چیست و چرا مهم است؟
اسکراب پزشکی، یک نوع لباس کار استاندارد در محیط های درمانی است که کمک میکند کارکنان سلامت (پزشک، پرستار، تکنسین و…) به راحتی شناسایی شوند، پوشش یکپارچه داشته باشند و ریسک آلودگی محیطی را کاهش دهند. مرور سیستماتیک ها نشان میدهد لباس کار (از جمله اسکراب و روپوش) میتواند در چرخه انتقال میکرو ارگانیسم ها نقش داشته باشد؛ بنابراین انتخاب جنس و رعایت اصول استفاده و شستوشو اهمیت دارد.
انواع پارچه و فناوری های رایج در اسکراب شلوار پزشکی
برای اسکراب پزشکی معمولاً ترکیب های زیر به کار می رود
- پنبه/پلی استر (Cotton/Poly)
بادوام، اقتصادی، نگهداری آسان. - الاستین/اسپندکس
کشسانی برای تحرک بهتر (نشستن طولانی، خم و راست شدن، شیفت های طولانی). - پارچه های رطوبت گیر (Moisture-Wicking)
برای تبخیر سریع عرق و راحتی. - آنتی میکروبیال
برخی سازندگان، پارچه را با موادی مثل نقره یا ترکیبات ضدمیکروبی پوشش میدهند. - مطالعات قدیمی تر نشان داده اند اسکراب های آنتی میکروبیال لزوماً برتری معناداری نسبت به اسکراب پزشکی معمولی ندارند.
- پژوهش های جدیدتر (مثلاً پارچه های تیمارشده با zinc pyrithione همراه با رزین های خاص) کاهش رشد پاتوژن ها روی اسکراب پزشکی را گزارش کرده اند، هرچند برای نتیجه گیری قطعی در محیط واقعی بیمارستان به داده های بیشتری نیاز است .
- مرورها هم تأکید میکنند کارایی این فناوری ها به نوع مادهٔ ضدمیکروبی، روش تیمار و شرایط استفاده وابسته است.
جمع بندی سریع
اگر بودجه محدود است، روی دوام، راحتی، تهویه و کشسانی مناسب تمرکز کنید. اگر محیط کارتان حساس و پرریسک است و سیاست مجموعه اجازه میدهد، میتوانید اسکراب آنتی میکروبیال را «به عنوان مکمل» در نظر بگیرید (نه جایگزین شستوشوی درست و رعایت بهداشت دست).
طراحی و جزئیات کاربردی
- یقه و برش
مدل های V-neck کلاسیک، یقه گرد یا طرح های مدرن، برشی را انتخاب کنید که روی شانه و سینه آزاد اما مرتب بنشیند. - جیب ها و سازماندهی
جیب های چندبخشی سینه و کنارهٔ تونیک + جیب های کارگو روی شلوار برای قلم، اسکنر، قیچی و… - کمربند و بند
شلوارهای drawstring یا کشدار برای تنظیم سریع در طول شیفت. - تهویه
چاک های کناری، پنل های مش باف یا پارچه های سبکتر برای مناطق گرم. - قد تونیک و شلوار
تونیک بلندتر جلوی خم شدن را امن تر میکند، قد شلوار را طوری بگیرید که با کفش کاری شما تداخل نداشته باشد.
کدهای رنگی و هماهنگی با بخش ها
بیمارستان ها گاهی رنگ اسکراب پزشکی را برای بخش ها استاندارد میکنند (مثلاً آبی برای اتاق عمل، سبز برای داخلی، مشکی، سرمه ای برای اداری). قبل از خرید، دستورالعمل واحد منابع انسانی یا کنترل عفونت مجموعهٔ خود را چک کنید.
شستوشو و بهداشت اسکراب بر اساس منابع معتبر
- ریسک کلی CDC
اشاره میکند که هرچند منسوجات میتوانند حامل میکرو ارگانیسم های زیادی باشند، موارد ثبت شدهٔ انتقال بیماری ناشی از فرآیند رخت شویی بسیار محدود است، با این حال پیروی از «بهترین روش های شست وشو» ضروری است. - دمای مناسب/زمان تماس
برای پارچه های آلوده، از آب داغ ۷۰–۸۰° Cبه مدت ۱۰ دقیقه به همراه شویندهٔ تأییدشده استفاده کنید و حتماً کاملاً خشک کنید. - بسته بندی و حمل منسوجات تمیز
پس از شستوشو، لباس ها باید طوری بسته بندی و حمل شوند که از گردوغبار و بازآلودگی محافظت شوند . - شستوشو در منزل یا در مرکز؟
- بعضی استانداردها (حوزهٔ اتاق عمل) توصیه میکنند اسکراب ها ترجیحاً در واحد رختشویی بیمارستان شسته شوند، یا اگر شستوشوی خانگی مجاز است، دستورالعمل دقیق (مثلاً آب داغ و سفیدکننده در صورت نیاز) ابلاغ شود.
- داده های پژوهشی جدید نشان میدهد شستوشوی خانگی هم «میتواند» با شرایط مشخص (مثل دمای ۶۰–۶۹° Cو چرخهٔ خشک کن مناسب )به صورت بهینه انجام شود؛ تصمیم نهایی به سیاست مرکز و ارزیابی ریسک بستگی دارد.
- برخی نهادهای مقررات گذار نیز تصریح میکنند الزام واحد ندارد و سازمان ها باید الگوهای مبتنی بر شواهد را بررسی و اتخاذ کنند.
نکات عملی برای شستوشوی خانگی (زمانیکه مرکز مجاز میداند)
- لباس کار را از سایر لباس ها جدا بشویید.
- دمای بالا + پودر/مایع شوینده باکیفیت؛ در آلودگی های خاص طبق سیاست مرکز از سفیدکننده استفاده کنید.
- فوراً کاملاً خشک کنید (خشک کن گرم) و در کیسهٔ تمیز نگهداری کنید.
- در مسیر رفت و آمد لباس کار را با کاور یا کیف زیپی حمل کنید تا بازآلودگی کم شود.
سیاست های بهداشتی مرتبط با اسکراب پزشکی (زیورآلات و ناخن ها)
- ناخن مصنوعی در نواحی پر ریسک توصیه نمی شود و ناخن طبیعی باید کوتاه باشد، توصیه های عملی توسط انجمن های کنترل عفونت نیز بر همین اساس است.
راهنمای خرید اسکراب پزشکی (چک لیست کاربردی)
پیش از خرید اسکراب پزشکی این موارد را تیک بزنید:
- انطباق با سیاست مرکز
رنگ، مدل، محدودیت های جیب/زیورآلات. - جنس پارچه
ترکیب پنبه/پلی استر با ۲–۵٪ الاستین برای تحرک بهتر. - وزن و بافت
سبک برای مناطق گرم؛ بافت محکم تر برای دوام بیشتر. - دوخت و کیفیت
درزهای دوبل در شلوار و دور جیب ها، زیپ/دکمه باکیفیت. - تعداد و محل جیب ها
جیب سینه + دو جیب پایین تونیک + جیب های کارگو. - فیت و سایزبندی
راهنمای اندازه گیری سازنده + توجه به قد شلوار. - تنفس و رطوبت گیری
برای شیفت های طولانی و کار پرتحرک. - قابلیت شستوشوی دمای بالا
برچسب مراقبت (care label) را بررسی کنید.
نگهداری و افزایش عمر اسکراب های پزشکی
- لکه های پروتئینی (خون و…): پیش تیمار سریع با آب سرد، سپس چرخهٔ اصلی داغ طبق سیاست مرکز.
- از نرم کننده های قوی برای پارچه های با خاصیت رطوبت گیری خودداری کنید (ممکن است عملکرد پارچه را کم کند.)
- از سایش با چسب و لک رو و ابزار تیز دور نگه دارید؛ برای حمل ابزار از کلِیپس و ارگانایزر استفاده کنید.
- دو دست لباس گردش داشته باشید تا فشار شستوشو روی یک ست نباشد.
پرسش های متداول(FAQ)
۱) اسکراب پزشکی آنتی میکروبیال واقعاً بهتر است؟
نتایج پژوهش ها یکدست نیست. برخی مطالعات تفاوت معناداری با اسکراب پزشکی معمولی نیافته اند، اما تحقیقات جدیدتر بر اساس مواد و فناوری های خاص کاهش رشد پاتوژن روی پارچه را نشان داده اند. نتیجه گیری قطعی نیازمند شواهد بیشتر است؛ در هر حال شست وشو و بهداشت دست از هر فناوری مهم تر است.
۲) شست وشوی خانگی اسکراب های پزشکی مجاز است؟
بستگی به سیاست مرکز دارد. برخی استانداردها شست و شوی سازمانی را ترجیح میدهند، « CDC بهترین روش ها» را برای کاهش ریسک برمی شمرد، و مطالعاتی هم نشان میدهد با شرایط دقیق (دمای کافی و خشک کردن کامل) شست وشوی خانگی میتواند مناسب باشد.
۳) چند رنگ اسکراب شلوار پزشکی داشته باشم؟
اگر مرکز شما کد رنگی دارد همان را رعایت کنید. در غیر این صورت یک ست خنثی (سرمه ای/مشکی) + یک ست روشن (سبز/آبی) معمولاً بیشتر نیازها را پوشش میدهد.
۴) روی اسکراب شلوار پزشکی میتوان زیورآلات داشت؟
برای کاهش ریسک گیرکردن و آلودگی، اغلب مراکز استفاده از زیورآلات را محدود میکنند (حلقهٔ ساده) و ناخن ها باید کوتاه و بدون لاک ترک خورده باشند.
